Tiny House wetgeving: van bouwbesluit tot omgevingswet

[vc_row][vc_column][vc_column_text]Dit blog is geschreven door Dennis van Thiel van onze werkgroep regelgeving. Het is misschien een wat langer blog dan wat je van ons gewend bent, maar het gaat dan ook over een belangrijk onderwerp en is zeker de moeite van het lezen waard. In het bijzonder medewerkers van gemeenten willen we vragen vooral door te lezen tot het einde, waar een oproep wordt gedaan aan gemeenten in Nederland die de mogelijkheden betreffende Tiny Houses willen onderzoeken. [/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]Als je mensen vraagt naar de definitie van een Tiny House, dan krijg je niet altijd een eenduidig antwoord. Over deze kleine huisjes hoor je vaak grote meningen. Tiny House-living is een opkomend fenomeen dat in ons kleine kikkerlandje steeds groter in de belangstelling komt te staan. Wat betreft oppervlakte is 50 m² toch wel zo’n beetje het maximale wat je onder een Tiny House kunt scharen, al is volgens sommige enthousiastelingen zelfs dat veel te groot. Deze laatste groep heeft het dan over oppervlaktes van niet meer dan 25 m². Vaak is zo’n huisje gemaakt van natuurlijke materialen en voor zover mogelijk (geheel) zelfvoorzienend met behulp van zonnepanelen, een helofytenfilter, regenwater en een composttoilet. Maar wat nu als je liever in een tipi, caravan of microappartement woont? En wat nu als je er wielen onder wilt? De vergelijking met een (luxe) caravan of woonwagen wordt dan al snel gemaakt. Op zich niets mis mee natuurlijk, maar een echt Tiny House is toch heel wat anders, hoor je het gros van de (aspirant-)bewoners dan zeggen. Zoveel mensen, zoveel meningen![/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_single_image image=”5915″ img_size=”full” alignment=”center”][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]Bouwbesluit 2012

Juridisch gezien ligt het allemaal veel eenvoudiger. Althans, zo lijkt het. De grootste horde die moet worden genomen om het permanent wonen in een Tiny House mogelijk te maken, is het bouwbesluit. In het Bouwbesluit 2012 staan de voorschriften waaraan een woning moet voldoen om middels een omgevingsvergunning een legale status voor permanente bewoning te verkrijgen. Deze voorschriften gaan naast eisen over brand- en constructieveiligheid en energiezuinigheid, ook over bruikbaarheid. In het geval van bruikbaarheid gaat het dan vooral over afmetingen en dat is nu juist het punt waar de meeste discussie over is. Wil je permanent in een (nieuw te bouwen) Tiny House wonen, dan geeft het bouwbesluit weinig tot geen ruimte om dat mogelijk te maken.

Het Bouwbesluit 2012 kent voor permanente bewoning de hoofdcategorie: woonfunctie. Deze is dan weer onderverdeeld in drie subcategorieën: woonwagen, voor studenten en andere woonfunctie. Een woning wordt alleen als woonwagen gezien als deze valt onder de definitie van woonwagen zoals deze wordt gegeven in het bouwbesluit: woonfunctie op een perceel bestemd voor het plaatsen van een woonwagen. Zonder hier verder op in te gaan, is het vrijwel uit te sluiten dat Tiny Houses, in welke vorm dan ook, hieronder gaan vallen. ‘Voor studenten’ is nog zo’n subcategorie waar het gros van de (aspirant-)bewoners niets mee kan (omgekeerd hebben studenten wel veel baat bij kleinere woningen). In beide gevallen zijn de eisen aan onder andere afmetingen en isolatie minder streng dan in de laatste categorie: andere woonfunctie. Hierin staan de voorschriften met hun eisen waaraan een nieuw te bouwen woning moet voldoen. Het bouwbesluit gaat echter niet over zaken als vorm, materiaalkeuze en kleur van de woning. Daar gaat in principe de welstand over.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_single_image image=”5917″ img_size=”full” alignment=”center”][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]Waar de schoen wringt

Een Tiny House gaat enerzijds vaak over meer vrijheid om te leven. Het leven dat je hebt verrijken door minder gebonden te zijn aan een woonlocatie, met meer ruimte, tijd en geld door minder woonlasten en onderhoud. Anderzijds gaat het ook over het leven in vrijheid. Statushouders die hun toevlucht in Nederland hebben gezocht en gevonden; uiteengevallen gezinnen waarvan een deel, al dan niet tijdelijk, een andere woning nodig heeft en dak- en thuislozen die vaak onder barre omstandigheden het dagelijkse leven ondergaan. Het wonen in een Tiny House moet dus gaan over het leven in een woning die past bij de wensen of situatie van de bewoners. Velen die (tijdelijk) in een permanente woning willen wonen die voldoende comfort biedt tegen een betaalbare prijs, en waarbij bruikbaarheid wat betreft afmetingen van secundair belang is, zijn nu genoodzaakt tegen een hoge prijs meer woning af te nemen dan ze lief is of zelfs maar kunnen betalen. Degenen waarbij de primaire behoefte een (zeer) kleine, betaalbare en makkelijk te onderhouden woning is, zien hun dromen in rook opgaan als ze kennis nemen van de eisen uit het bouwbesluit. Dat de overheid ons wil beschermen door eisen te stellen aan veiligheid en dat ze daarbij ook het klimaat in de gaten houdt door energiezuinigheid mee te nemen, is volkomen begrijpelijk. De keuze om eisen te stellen aan de bruikbaarheid en indeling van de woningen wordt daarentegen vaak met zeer veel onbegrip ontvangen. De keuze voor een (eigen) woning is zeer persoonlijk en dient niet als over één kam geschoren te worden behandeld.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”1/4″][vc_single_image image=”5919″ img_size=”full”][/vc_column][vc_column width=”3/4″][vc_column_text]Particulier eigendom

Gelukkig kent het Bouwbesluit 2012 sinds 1 juli 2015 versoepelde eisen voor particulieren die zelf een woning (laten) bouwen. De eisen aan de bruikbaarheid zijn wat betreft afmetingen versoepeld, als ook de verplichting om voor nutsvoorzieningen op het distributienet te zijn aangesloten. De afmetingen blijven echter ook hier een probleem. De eis aan het oppervlakte is weliswaar met 10 m² niet groot, maar met een minimaal verblijfsruimte (slaap-, woon-, keuken- of eetkamer) van 7,5 m² en een minimale breedte van 2,4 m is het ook niet erg praktisch.

Dit laatste zit hem er vooral in de combinatie eenvoudig transport en isolatie. Eenvoudig transport over de weg kan volgens de Regeling voertuigen tot een breedte van 2,55 m. Breder mag een aanhangwagen in principe niet zijn. Voor de wanden blijft dan in de breedte in totaal 15 cm over. Als je alleen al kijkt naar de isolatie-eisen in het bouwbesluit dan is per wand, bij gebruik van natuurlijke materialen, al snel 20 cm nodig. Dat is ten eerste als je alleen al kijkt naar de afmetingen niet mogelijk, maar ten tweede staat zoveel isolatie niet in een redelijk verhouding tot de verdere oppervlakte van de woning. Particulieren die niet zelf kunnen, willen of mogen bouwen en dus via een andere partij een woning willen kopen of huren, vallen niet onder de versoepelde regeling van particulier opdrachtgeverschap en worden geconfronteerd met de nog zwaardere eisen zoals ze al gelden voor reguliere woningen.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_single_image image=”5918″ img_size=”full” alignment=”center”][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]Omgevingswet 2018

Hoe is de situatie dan nu? Is het helemaal bekeken of is de enige mogelijkheid een individuele (gedoog)situatie waarbij per gemeente wordt gekeken naar de tijdelijke mogelijkheden? Nee. Ook de overheid begint in te zien dat woonwensen om een meer individuele benadering vragen. Waarschijnlijk komt er ergens in 2019 een nieuwe wet, de Omgevingswet 2018. Deze wet heeft onder zich het nieuwe bouwbesluit: Besluit bouwwerken leefomgeving. Hierin komen, voor zover nu bekend, de eisen aan de bruikbaarheid (grotendeels) te vervallen. Hoe groot je het van binnen wilt hebben, mag je dan gelukkig zelf bepalen. Echter, de eisen aan de isolatie blijven op z’n minst behouden en dat is toch wel zorgelijk voor degenen die echt klein willen wonen. De zware eis van goede isolatie is een vertaling van de wens om extra energiezuinig te (moeten) bouwen in 2020 als gevolg van Europese regelgeving. Om die eis niet te eenzijdig op energiezuinige installaties zoals zonnepanelen en warmtepompen te leggen is ervoor gekozen om een groot deel ervan met isolatie op te vangen. Voor grote woningen is dat natuurlijk geen punt, maar voor kleine woningen, zoals Tiny Houses, is het dat wel. De kosten en het gebruik van het oppervlak van en door dikke isolatie is bij een woning onder de 18 m² aan oppervlakte per verdieping (zeer) onredelijk als je kijkt naar de verhouding ervan.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_single_image image=”5916″ img_size=”full” alignment=”center”][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]Experimentele status

Om het wonen in Tiny Houses in welke vorm dan ook mogelijk te maken is er een verandering in wetgeving nodig en dan met name in het nieuwe bouwbesluit. Is het dan mogelijk om daar invloed op uit proberen te oefenen? Kort gezegd, ja. Het is mogelijk om via de Crisis- en herstelwet (Chw) een experimentele status aan te vragen, waarbij wordt afgeweken van bepaalde voorschriften uit het huidige bouwbesluit en eventueel aanverwante wet- en regelgeving. Het doel van deze wet is om te experimenteren met de wetgeving en deze al dan niet versneld te doen laten gelden. Daarnaast is het de bedoeling dat de Crisis- en herstelwet opgaat in de Omgevingswet 2018. Alle experimenten die dan succesvol zijn gebleken en waar voldoende draagvlak voor is, zowel vanuit het land als vanuit de politiek, zullen hun weg vinden naar de nieuwe omgevingswet.

Tiny House Nederland heeft een voorstel bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu ingediend en er heeft inmiddels een eerste verkennend gesprek plaatsgevonden. Het is nu aan ons om het voorstel aan te scherpen en aan gemeenten om zich bij ons te melden voor deelname aan dit project, zodat zij de mogelijkheid krijgen om binnen hun grondgebied Tiny Houses te plaatsen. Tweemaal per jaar hebben gemeenten de gelegenheid de experimentele status aan te vragen, de volgende ronde is in maart.

Hierbij roepen we gemeenten die interesse hebben in deelname aan het project Chw Tiny Houses op om zich bij onze werkgroep  aan te melden. Dit kan middels een email aan: tinyhousewetgeving@gmail.com[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]